آیا فعالیت کتابفروشی های بزرگ به خُرده فروشی کتاب لطمه زده است؟ - گردشگران شاد

به گزارش گردشگران شاد، مهدی فضائلی مدیر عامل انتشارات سروش در مصاحبه با خبرنگاران، با بیان اینکه نگاه تقابلی میان بخش دولتی و خصوصی در حوزه نشر انکار ناشدنی است، گفت: این باور وجود دارد که ناشران دولتی را فاقد مسائل مالی و در مقابل توقعی را متوجه آنها می دانند. واقعیت این است که در شرایط فعلی کشور ما، ناشران دولتی اگر مسائلشان بیشتر از ناشران خصوصی نباشد، کمتر از آنها نیست. شرایط مالی سازمان های دولتی به شکلی نیست که از موسسات نشر زیرمجموعه خود تمام قد حمایت نمایند و او را بی دغدغه بگذارند. امروز حتی ناشران دولتی که مورد حمایت هستند، در موارد زیادی ناچارند به وسیله معادلات بازار، هزینه خود را تامین نمایند.

وی اضافه کرد: جدای از این، سازمان های نشری بوده اند که به خاطر شرایط خاص عملاً نتوانستهاند تغییراتی را در خود ایجاد نمایند. مثلاً در موسسه انتشارات سروش، ما با یک سازمان انتشاراتی بزرگ روبرو هستیم که به لحاظ اقتضائات امروز فضای نشر، بخش زیادی از پرسنل مورد احتیاج نیستند اما به خاطر دولتی بودن ما و نوع رابطه مان با پرسنل، امکان تعدیل نداریم و لذا مجبوریم این سازمان را با تعداد پرسنل زیاد و غیرمنطقی با احتیاجهای روز حفظ کنیم. اما بخش خصوصی بود، اصلاً خودش را معطل این مساله نمی کرد و سازمان خودش را متناسب با اقتضائات روز می کرد. به اعتقاد من سروش به جای 140 کارمند امروزش می توانست با 40 نفر هم اداره گردد. اگر این امکان برای ما فراهم بود که سروش را کوچک و چابک کنیم، همین حمایت فعلی سازمان صدا و سیما از موسسه نیز لازم نبود.

عضو هیئت مدیره مجمع ناشران انقلاب اسلامی در ادامه اضافه کرد: ناشران دولتی ناچارند که بخش زیادی از هزینه خود را کسب درآمد نمایند و به همین خاطر باید نگاهی ویژه به بازار داشته باشند. بر همین اساس این توقع که فکر کنیم ناشران دولتی تنها باید کتابی فراوری نمایند که دیگران نمی توانند و سرمایه گذاری در آن سخت است، با اقتضاء روز جور در نمی آید. الان بر این مبنا بخش قابل توجهی از فعالیت ناشران دولتی معطوف به فراوری آثاری است که بازار داشته باشد و در عین حال به روی آثاری سرمایه گذاری می نمایند که بخش خصوصی کمتر قادر به انجام آن است.

مدیر عامل انتشارات سروش اضافه کرد: ناشران دولتی به دلیل حساسیتی که رویشان هست، هر کاری را نمی توانند انجام دهند. در بخش خصوصی کارهایی را می بینید که از نظر کیفی بسیار سطح پایین است و کتاب سازی است. آثاری که صرفاً از جنس آثار زرد است اما یک ناشر دولتی به خاطر اعتبار و سابقه و نظارتی که هست، معمولاً نمی تواند این دست کارها را انجام دهد.

وی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا ایجاد فروشگاه های بزرگ مانند ترنجستان به اقتصاد کلان فروشگاه های کتاب لطمه نمی زند؟ گفت: در مواردی مشابه مانند فروشگاه های شهفرایند که در سطح شهر شعبه های زیادی دارد و مردم از آن خرید می نمایند، آیا لطمه ای به سوپرمارکت های شهر زده است؟ آیا تعداد آنها کم شده است؟ پاسخ نه است. اما نکته ای که وجود دارد، فراوری و عرضه محصولاتی است که مورد احتیاج مردم است. خیلی از مردم که فرصت حضور در فروشگاه های شهفرایند را ندارند، به سراغ سوپر مارکت ها می فرایند. حالا اگر کتاب در کشور ما به جایگاهی دست پیدا کند که تا حد زیادی مورد توجه و رجوع مردم باشد، تاسیس این فروشگاه های بزرگ لطمه ای به بازار مالی نشر و فروش های خُرد نمی زند.

فضائلی ادامه داد: از طرف دیگر امروز وقتی در خصوص کتاب صحبت می کنیم، یکی از مهمترین معضلات آن موضوع توزیع است. در این مساله می گوییم که کتاب ویترین مناسبی برای عرضه ندارد. یعنی نزدیک به هفتاد هزار عنوان کتاب در کشور سالانه چاپ می گردد اما ویترین خوبی ندارد. طبیعی است که باید به فکر ایجاد ویترین بزرگ و بهتر بود و نیز امکان ایجاد فروشگاه های زنجیره ای که جذابیت بصری و فروشگاهی دارد و مراجعه نماینده به آن، احساس شخصیت کند و از بودن در آن لذت ببرد.

وی توضیح داد: گاهی ما دچار تناقض هایی می شویم و یا ناگزیریم تقسیم بندی هایی بکینم. گفتن اینکه خرده فروش های ما نیز به همین شکل تحت تاثیر قرار می گیرد، نیز به همین خاطر است. ما در بسیاری از خیابان های شهر در مسافت های طولانی کتابفروشی نداریم. نمی گردد گفت که اگر در این مکان ها فروشگاه کتابفروشی زنجیره ای تاسیس کنیم، به اقتصاد خُرده فروشی کتاب لطمه وارد شده است. مضاف بر این امروزه اصلاً رقابتی در فضای کتابفروشی ها نداریم که بخواهیم بگوئیم در حال به هم خوردن است.

فضائلی در ادامه در خصوص ادامه ایجاد چنین فضاهایی از سوی انتشارات متبوعش گفت: مطالعاتی برای تاسیس ترنجستان در استان فارس و مشهد اجرا شده است و فروشگاه هایی در دست اقدام است و کوشش داریم در هر استانی که زمینه کار دارد، این فروشگاه ها تاسیس گردد. سرمایه گذاری برای این منظور نیز معمولاً به صورت مشترک انجام می گردد و این مساله یکی از امکاناتی است که باید در خصوص آن به تفاهم و توافق رسید تا امکان ایجاد آن در یک منطقه فراهم گردد.