چرا دولت طی 8سال گذشته نتوانسته است به تولید پایدار برق برسد؟ - گردشگران شاد

به گزارش گردشگران شاد، چند سالی است بی برقی مهمان تابستانه خانه های مردم شده و طی سال های گذشته جدول بی برقی اعلام می شد تا مردم اطلاع داشته باشند چه زمانی از برق محروم هستند اما امسال شرایط به گونه دیگری بود و بدون اطلاع و سرزده بی برقی سراغشان آمد.

آن طور که مسؤولان وزارت نیرو می گویند کم آبی، گرمای هوا و استخراج بیت کوین متهمان اصلی بی برقی های اخیر هستند و هر کسی که استخراج بیت کوین را گزارش دهد تا مبلغ 20میلیون تومان جایزه دریافت می کند.

نکته اصلی اینجاست که دولت در طول سال های گذشته به جای افزایش ظرفیت تولید برق، مدیریت مصرف را در دستور کار خود قرار داده است.

بررسی آمار مصرف اوج بار در روزهای اخیر از رشد 22 درصدی اوج بار نسبت به سال گذشته خبر می دهد. به عبارت دیگر شبکه برق کشور نسبت به سال گذشته 10هزار مگاوات بیشتر برق مصرف می کند.

سخنگوی صنعت برق در این باره می گوید افزایش 4 درجه ای دما باعث افزایش مصرف شده است. البته از فعالیت ماینرهای غیرمجاز هم نباید غافل شد که بی برقی را به مردم تحمیل کردند. این که چرا در طول سال های گذشته برای حل این مسائل که با حیات اقتصاد و جامعه در ارتباط است فکری نشده گزارشی تهیه کردیم که جزئیات آن را در ادامه می خوانید.

بی تدبیری های نو

آلمان یکی از کشورهای پیشرو در زمینه استفاده از انرژی های نو است؛ کشوری که آفتاب زیادی ندارد اما از همان میزان حد بیشتر بهره وری و استفاده را می کند.

کشور آلمان بخشی از تامین انرژی مورد نیازش را از طریق پنل های خورشیدی تامین می کنند اما در کشوری مانند ایران که در دسته گرم و خشک ها قرار گرفته است از این ظرفیت استفاده نمی شود.

دولت دوازدهم روزهای پایانی فعالیت خود را طی می کند و این روزها گزارش هایی از عملکرد بخش های مختلف در طول هشت سال گذشته توسط برخی رسانه های حامی دولت منتشر شده است.

به عنوان نمونه گزارشی منتشر شده که در آن گفته شده است در هشت سال گذشته 20هزار مگاوات به تولید برق کشور اضافه نموده شده است.

موضوعی که در این جا باید به آن اشاره کرد این است که به گفته مسؤولان صنعت برق کشور میزان سرمایه گذاری در صنعت برق در دولت گذشته به همان اندازه دولت یازدهم و دوازدهم بوده است اما بررسی آمار تولید برق نشان می دهد با همان میزان سرمایه گذاری مشترک، دولت نهم و دهم توانسته است تولید برق در کشور را از رقمی نزدیک به 30هزار مگاوات به 60هزار مگاوات برساند و این به معنای افزایش دوبرابری تولید برق در دولت گذشته است.

بررسی برنامه های توسعه پنجم و ششم نشان می دهد کشور باید براساس برنامه پنجم به تولید 5000 مگاوات برق از محل انرژی های تجدیدپذیر برسد که تا آخرین سال اجرای برنامه پنجم توسعه میزان تولید برق از انرژی های تجدیدپذیر چیزی نزدیک به 800 مگاوات بوده است و براساس برنامه ششم توسعه نیز که طبق ماده 50 قانون برنامه ششم توسعه دولت مکلف است سهم نیروگاه های تجدیدپذیر و پاک را با اولویت سرمایه گذاری بخش غیردولتی (داخلی وخارجی) با حدبیشتر استفاده از ظرفیت داخلی تا پایان اجرای قانون برنامه (سال 1400) به حداقل 5درصد ظرفیت برق کل کشور برساند.

به گفته مسؤولان صنعت برق کشور در حال حاضر کمتر از یک درصد ظرفیت برق کشور تولید برق از انرژی های تجدیدپذیر صورت می گیرد که این موضوع نشان می دهد از برنامه ششم توسعه عقب مانده است.

سال 1400 آخرین سال اجرای برنامه ششم توسعه است و دیگر فرصتی باقی نمانده تا دولت بتواند به هدف معین شده خود برسد.

همچنین یکی از مواردی که به کاهش سرمایه گذاری توسط بخش خصوصی در این بخش منجر شده است قیمت خرید برق تولیدی است که البته در سال های اخیر مخصوصا در سال 99 دولت سعی کرده است این موضوع را جبران کند و با اصلاح تعرفه خرید برق از تولیدکنندگان سعی کرده تا برای تولیدکنندگان جذابیت ایجاد کند اما ظاهرا پیروز نبوده است.

با توجه به برنامه ریزی ها تا پایان برنامه ششم 5درصد ظرفیت برق نصب شده کشور باید از محل تجدیدپذیرها تامین می شد.

به این ترتیب که تا انتهای برنامه ششم ظرفیت تولید برق باید به 100هزار مگاوات می رسید که 5درصد آن معادل 5000 مگاوات است.

یعنی در هر سال از برنامه باید 1000 مگاوات برق به کمک تجدیدپذیرها تامین می شد. اکنون که سال آخر برنامه ششم هستیم به 85هزار مگاوات برق نصب شده دست پیدا کردیم که 5درصد آن برابر با 3400 مگاوات می شود، در صورتی که میزان برق نصب شده در این حوزه 850مگاوات است.

800هزار ماینر غیرمجاز، مردم را بی برق کرد

مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق درباره قطعی برق توضیح داد: بیت کوین حدود 2000 مگاوات برق مصرف می کند و حدود 800هزار ماینر غیرمجاز در کشور وجود دارد که مشکل اصلی قطعی برق به این بخش مربوط می شود.

وی با اشاره به این که از اول خردادماه مراکز مجاز استخراج رمزارز را قطع کردیم اضافه نمود: این اقدام برای این که تامین پایدار برق برای بقیه مشترکان فراهم باشد انجام شد. هرکسی که به صورت غیرقانونی از رمزارز استفاده کنند در صورت شناسایی برقش قطع خواهد شد و تا استعلام از مراکز مجوزدهنده وصل نخواهد شد.

سخنگوی صنعت برق با تاکید بر این که کسانی که به ما کمک کنند تا ماینرهای غیرمجاز را شناسایی کنیم تا 20میلیون تومان پاداش دریافت می کنند، گفت: سال سختی را برای تامین برق مشترکان داریم و رشد مصرف بیش از 20درصدی احتمال قطعی برق را افزایش داده است. از سوی دیگر به دلیل کم آبی، تولید برق از طریق نیروگاه برق آبی 57درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است و به کاهش تولید ظرفیت تولید 3500مگاواتی منجر می شود. علی رغم این که 2500 مگاوات برنامه تولید برق برای برق مشترکان جدید که وارد مدار شدند صورت گرفته اما ناترازی در این زمینه باعث شده شبکه نتواند تحمل کند. همچنین طرح های مدیریت مصرف برق را با جدیت دنبال می کنیم تا ناترازی تولید و مصرف برق به حداقل برسد.

وی درباره احتمال خاموشی در تابستان توضیح داد: در همه کشورها در ساعات اوج بار بحرانی اقداماتی برای کاهش مصرف انجام می دهند. این بخش از مشترکان پایش پذیر و مدیریت پذیر هستند و برای طرح های تشویقی وزارت نیرو اقداماتی شده تا تابستان سال جاری را بهتر پشت سر بگذاریم.

رجبی مشهدی درباره تولید برق طی هشت سال گذشته توضیح داد: در هشت سال اخیر نسبت به احداث 20هزار مگاوات نیروگاه اقدام شده اما نتوانسته جوابگوی نیاز مصرف باشد و باید به دنبال طرح های مدیریت مصرف باشیم.

سخنگوی صنعت برق با بیان عامل دیگر خاموشی ها گفت: کمبود بارش ها سبب شده تا چاه های کشاورزی بسیار زودتر از مدت مشابه سال گذشته با حدبیشتر توان به برداشت آب اقدام کنند و میزان مصرف برق بیشتری داشته باشند. با توجه به گرم تر بودن هوا نسبت به سال گذشته، پیک مصرف برق رخ داد. در ابتدای خردادماه سال گذشته در اواسط تیرماه اتفاق افتاده است. در شرایط کنونی 14.5 درصد از ظرفیت شبکه برق نصب شده کشور مرتبط با نیروگاه های برق آبی مستقر در سدهای کشور است. کاهش بارندگی ها سبب شده تا مدیریت منابع آب با دقت بیشتر پیگیری و خروجی سدهای کشور بسته شود. بسته شدن خروجی سد، زمینه توقف تولید برق نیروگاه های برق آبی را ایجاد می کند. این در حالی است که سال گذشته نیروگاه های برق آبی 9درصد بیشتر از تعهد خود برق تولید کرده اند اما در سال جاری شاهد کمبود 3000مگاواتی برق ناشی از تولید نیروگاه های برق آبی هستیم.

وی اضافه نمود: از این پس علاوه بر طرح های مدیریت مصرف برق و مشوق های اعلام شده برای کاهش مصرف، سقف معینی برای هر استان در نظر گرفته ایم اما امیدواریم در روز های آینده با همکاری مشترکان پرمصرف و صرفه جویی مردم در مصرف برق و همچنین تدابیری که در حال اجراست میزان محدودیت ها به حداقل برسد.

سخنگوی صنعت برق در پاسخ به این سوال که چرا جدول زمان بندی معین قطع شدن برق برای مناطق مختلف از طریق رسانه ها به اطلاع مردم نمی رسد تا دست کم بتوانند نسبت به آن برنامه ریزی کنند گفت: اطلاع رسانی زمان و مدت خاموشی ها وظیفه شرکت های توزیع برق مناطق است که از طریق تارنمای این شرکت ها اعلام می شود اما بهترین و ساده ترین روش کسب اطلاع از شرایط برق و سایر خدمات غیرحضوری، استفاده از سامانه یا اپلیکیشن برق من است.

آن طور که مسئولان صنعت برق به خبرنگار ما گفته حدود دو هزار مگاوات برق برای بیت کوین صرف می شود که با این میزان تولید برق حدود 500 هزار واحد مسکونی در سال 1400 تامین خواهد شد. به بیان بهتر عده اندکی از افراد که مشغول استخراج بیت کوین هستند بی برقی را به حداقل 500 هزار واحد مسکونی تحمیل می کنند.

10 عامل مهمی که در صنعت برق، جدی گرفته نشد

سال 92 دولت صنعت برق را با ظرفیت حدود 68هزار مگاوات تحویل گرفت و اکنون پس از هشت سال به حدود 85هزار مگاوات رسیده است.

رقمی که طبق نظریه کارشناسان حداقل 5000مگاوات کسری دارد که اگر این میزان برق تولید می شد در کنار مدیریت مصرف می توانست از خاموشی ها جلوگیری کند اما کوتاهی در این بخش باعث بی برقی خانه ها شده است.

1) شفاف نبودن قرارداد وزارت نیرو و بخش خصوصی برای تولید انرژی های نو

2) عدم پرداخت مبالغ ریالی یا تاخیر در پرداخت آن به نیروگاه های تجدیدپذیر که منجر به از دست رفتن جذابیت تولید برق می شود

3) وجود مقررات دست و پا گیر داخلی و خارجی برای تامین تجهیزات مورد نیاز

4 ) پایین بودن نرخ خرید تضمینی برق از نیروگاه های تجدیدپذیر در کنار بالا بودن هزینه نگهداری آنها

5) پایین بودن نرخ برق برای همه مشترکان خصوصا پرمصرف ها و از دست رفتن جذابیت برای سرمایه گذاری به منظور تولید برق بیشتر

6 ) نبود مشوق برای خانه ویلاهای خارج شهر به منظور استفاده از پنل های خورشیدی

7) عدم تامین برق مورد نیاز آزادراه ها، بزرگراه ها و بوستان ها و معابر عمومی از طریق انرژی های نو

8) تامین برق مورد نیاز ماینرها برای استخراج بیت کوین از طریق انرژی های نو

9) نبود نظارت کافی برای مقابله با فعالیت ماینرهای غیرمجاز

10) عدم پیش بینی کمبود برق به رغم بحران برقی در زمستان سال 99

جای خالی انرژی هسته ای

سال هاست ایران با کشورهای غربی برای موضوعات هسته ای مشغول مذاکره هستند و کشورهای تحریم کننده ایران علاقه ای به دانش هسته ای ایران ندارند.

کارشناسان معتقدند یکی از بحث و جدل های بزرگ در جهان، تامین انرژی در 50سال آینده است. انرژی هسته ای به انرژی غالب جهان تبدیل خواهدشد و از آنجا که کشورهای غربی تامین کننده اصلی محسوب می شوند کشورهای دیگر باید برای تامین انرژی پایدار به آنها مراجعه کنند.

به بیان بهتر غربی ها به دنبال حذف خاورمیانه از تامین انرژی جهان هستند تا بتوانند گستره سلطه خود را بیشتر کنند اما ایران از این توانایی برخوردار است در حالی که غربی ها تمایلی به انرژی هسته ای ایران ندارند و محدودیت های زیادی را در نظر می گیرند.

از سوی دیگر باید به مدیریت انرژی هسته ای در داخل نیز توجه داشت. در حالی که وزارت نیرو در مذاکرات روزانه خود در سال های پایانی دولت یازدهم و شروع دولت دوازدهم به دنبال جذب سرمایه گذار خارجی در برق حرارتی بود، برق هسته ای با کم توجهی روبرو شد.

از مهم ترین منابع استفاده صلح آمیز از انرژی اتمی، ساخت رآکتورهای هسته ای جهت تولید برق است. در ایران نیز تنها نیروگاه هسته ای ایران، نیروگاه اتمی بوشهر است که حدود یک دهه پیش به بهره برداری رسید.

در حال حاضر از مجموع حدود 85هزار مگاوات ظرفیت اسمی نصب شده تولید برق کشور، 1000 مگاوات ظرفیت تولید در نیروگاه هسته ای است و در حالی که ظرفیت عملی تولید برق در تمامی انواع نیروگاه ها از جمله نیروگاه های حرارتی، برق آبی، تجدیدپذیر و... هر کدام به دلیلی کمتر از ظرفیت اسمی است، تنها در نیروگاه هسته ای ظرفیت عملی تولید برق برابر با ظرفیت اسمی است و به عبارتی، برق هسته ای یک برق پایدار برای تأمین نیاز شبکه برق است.

با آن که در ایران حدود یک درصد ظرفیت اسمی تولید برق کشور در بخش هسته ای است، در کشورهای مختلف جهان به میزان بسیار قابل توجهی از ظرفیت انرژی هسته ای برای تولید برق استفاده می کنند.

طبق گزارش های رسمی در سال 2014، فرانسه با داشتن سهم حدودا 75درصدی برق هسته ای از کل تولید برق خود در صدر کشورهای تولیدکننده برق هسته ای جهان قرار گرفته است. پس از آن به ترتیب بلژیک (52 درصد)، مجارستان(44 درصد)، سوئیس و سوئد (38 درصد) هستند.

آمریکا نیز حدود 20درصد تولید برق خود را به برق هسته ای اختصاص داده است. همچنین اتحادیه بهره برداران هسته ای در گزارشی در سال 2014 بیان نمود: باوجود سابقه کوتاه استفاده از انرژی اتمی از 1940 تا به امروز، تعداد قابل توجهی از کشورهای جهان به این فناوری دست یافته و از مزایای آن بهره مند شده اند. به گونه ای که اکنون 11.5درصد برق جهان در رآکتورهای اتمی 31کشور تولید می شود.

محمدحسین علی اکبری - اقتصاد / روزنامه گردشگران شاد