عناصر اصلی ساختار مقاله های علمی را بشناسید - گردشگران شاد

به گزارش گردشگران شاد، در این نوشته تلاش شده تا فارغ از جنبۀ موضوعی مقالات، عناصری از ساختار آنها مطرح شود که بیشترین عمومیت را در رشته های مختلف دارند.

به گزارش خبرنگار حوزه سرانجام نامه گروه دانشگاه خبرگزاری گردشگران شاد، نوشتۀ حاضر به معرفی اجزا و عناصر ساختاری مقالات علمی و پژوهشی می پردازد و ویژگی های مطلوب هریک از این اجزا را به اختصار تبیین می کند.

در اینجا به 20 عنصر یا مؤلفۀ اصلی تشکیل دهندۀ مقالات و کارکرد هریک اشاره شده که از بیست مؤلفۀ موجود، فقط نخستین مورد، یعنی اصالت موضوع مربوط به محتوای مقالات است و 19 مؤلفۀ دیگر به ساختار مقالات و چگونگی ارائۀ مطالب می پردازند.

بدیهی است که به دلیل تنوع رشته های علمی امکان تدوین ساختاری واحد که بتواند برای همۀ رشته ها مفید باشد، میسر نیست.

با این حال در اثر مختصر تلاش شده است فارغ از جنبۀ موضوعی مقالات، عناصری از ساختار آنها مطرح شود که بیشترین عمومیت را در رشته های مختلف دارند.

یک مقاله علمی پژوهشی استاندارد چه ویژگی هایی دارد؟

11. تشریح روش شناسی مورداستفاده و تبیین رویکرد مقاله

اجرای هر طرح پژوهشی مستلزم به کارگیری یک روششناسی مناسب است که پژوهشگر را به اجرای طرح موردنظر و پاسخگویی به پرسش های پژوهش قادر می سازد.

معمولا در هر رشته روش های متعددی وجود دارد که بعضی از آنها مقبولیت و عمومیت بیشتری دارند و در اغلب تحقیقات آن رشته مورداستفاده قرار می گیرند. البته معیار گزینش یک روش قبل از هر چیز به تناسب آن با اهداف پژوهش بستگی دارد.

درواقع این هدف پژوهش و پرسش های آن است که نوع روش را تعیین می کند. با این حال توانایی پژوهشگر در بیان دلایل انتخاب روش خود و دفاع از آن کاملا اهمیت دارد.

بنابراین، تبیین دقیق روش مورداستفاده و دالیل انتخاب آن از ویژگی های مهم هر مقالۀ علمی محسوب می شود و در زمان داوری مقاله موردتوجه داوران قرار می گیرد.

12. ابزار گردآوری و تحلیل داده ها

اشارۀ مختصر به روش گردآوری و تحلیل داده ها برای خوانندگان بسیار مفید خواهد بود و فرصتی برای گردشگران شادن فراهم خواهد آورد که ضمن آشنایی با روش پژوهش گزارش شده از دلایل نتایج بدست آمده نیز آگاه شوند.

در این قسمت لازم است چگونگی ابزار گردآوری داده ها تبیین شود.

13. توصیف ویژگی های جامعۀ پژوهش و مشخصات نمونۀ گرفته شده از آن

لازم است در یک مقالۀ علمی جامعۀ پژوهش و ویژگی های آن به دقت و در عین حال به اختصار معرفی شود. به ویژه مشخصاتی از این جامعه که مربوط به موضوع مقاله است اهمیت شایان توجهی دارد.

اگر این بخش از مقاله به خوبی تبیین شود، به بسکمک از پرسش هایی که ممکن است

در ذهن خوانندگان درخصوص دلایل انتخاب روش شناسی و چگونگی تحلیل داده ها شکل گیرد، به خوبی پاسخ داده خواهد شد.

14. تبیین محدوده و محدودیت های پژوهش

هر طرح تحقیقاتی از نظر جامعۀ موردمطالعه و هدفی که دنبال می کند، دارای محدودۀ مشخصی است که از سوی پژوهشگر و به منظور انجام پذیر شدن طرح تدوین می شود. محدودۀ هر پژوهش توسط خود پژوهشگر تعیین شده و بر فرایند پژوهش اعمال می شود. به منظور عملی شدن طرح های تحقیقاتی پژوهشگران ناچار به تعیین محدودۀ کار خود هستند تا بتوانند از این طریق نظمی منطقی به کار خود بخشیده و از نتایجی که به دست می آورند، دفاع کنند.

در مقابل، محدودیت هایی وجود دارد که خارج از کنترل پژوهشگر است و منشأ دیگری از جمله عوامل محیطی دارند.

معمولا این محدودیت ها به نحو اجتناب ناپذیری بر فرایند پژوهش تأثیر می گذارد. معرفی و تشریح عواملی که محدوده و محدودیت های یک پژوهش را نشان می دهند، از امتیازهای یک مقالۀ علمی به شمار می آید.

اشاره به محدودیت های مطالعه به محقق کمک می کند با نگاهی نقادانه به پژوهش خود بنگرد و نتایج بدست آمده را بهتر تفسیر کند. همچنین، قبول این محدودیت ها، به داور نشان می دهد که

پژوهشگر در کارش منصف و واقع بین بوده و محدودیت های پژوهش را نادیده نگرفته است.

سرانجام، با ذکر محدودیت ها، تصویر روشن تری از محیط پژوهش برای خوانندگان ترسیم می شود.

15. ارائه یافته های توصیفی و تحلیلی

معمولا یافته های پژوهش باید ابتدا توصیف و سپس تجزیه و تحلیل شوند. معمولا در این بخش چهار سطح توصیف، مقایسه، تحلیل و تفسیر قابل مشاهده است که طی این مراحل به تدریج بر سهم نویسنده و اندیشۀ او در بیان مطالب افزوده می شود.

در بخش توصیفی در ارائه نتایج استفاده از جدول و نمودار و به ویژه در رشته های علوم پایه، کشاورزی، پزشکی و مهندسی کاملا معمول و پذیرفته شده است.

توصیه می شود این جدول ها و نمودارها به نحوی تنظیم شوند که بیشترین اطلاعات را با اشغال کمترین فضا در اختیار خواننده قراردهند.

16. بحث و نتیجه گیری

این دو بخش ممکن است همراه هم یا جداگانه اما معمولا به دنبال یکدیگر ارائه شوند. انتظار می رود که نویسنده در این بخش پاسخ پرسش های پژوهش و برداشت نهایی خود را از پژوهش مطرح کند.

در این قسمت باید مقایسه ای بین نتایج بدست آمده در مقاله با آثار دیگران که در مرور نوشتارها به آنها استناد شده است، صورت پذیرد.

17. پیشنهاد/پیشنهادهایی برای پژوهش های بعدی

معمولا مقالات علمی با ارائە پیشنهادهایی برای پژوهش های بعدی به سرانجام می رسند. به بیان دیگر یک مقالۀ علمی باید راهگشای سایر پژوهشگران در حوزۀ موضوعی خود باشد و به جای آنکه سعی در گذاشتن نقطۀ سرانجامی برای یک موضوع داشته باشد، برای گشودن افق های تازه برای سایر محققان تلاش کند.

18. تقدیر و تشکر

معمولا در سرانجام مقالات علمی به نام افراد یا سازمان هایی که به نحوی در اجرای پژوهش گزارش شده نقش داشته اند، اشاره می شود. برای مثال، مؤسسه یا سازمانی که پشتیبان مالی پژوهش بوده، کسانی که در گردآوری یا تحلیل داده ها نقش داشته اند، افرادی که به پرسش نامه ها پاسخ داده یا در مصاحبۀ مربوط به آن پژوهش شرکت کرده اند و گاهی نیز از داوران مقاله به دلیل تذکر نکات مفید تشکر می شود.

البته بدیهی است در مواردی از این افراد با ذکر نامشان تقدیر می شود و در مواردی که این امکان وجود ندارد فقط به دلیل نقشی که داشته اند موردتقدیر قرارمی گیرد.

مثلا براساس اخلاق پژوهش نمی توان نام شرکت کنندگان در مصاحبه برای اجرای یک تحقیق را ذکر کرد و فقط کافی است از گردشگران شادن برای نقش مثبتی که در اجرای تحقیق داشته اند، تشکر شود. در هر صورت، باید به نحوی از تمام کسانی که نامشان در این قسمت ذکر می شود اجازه گرفته شود و با موافقت گردشگران شادن این کار صورت گیرد.

19. منابع مورداستفاده و گاهی ذکر منابعی برای مطالعۀ بیشتر

تمام منابعی که به نحوی در مقاله استفاده شده اند باید با ذکر مشخصات کتاب شناختی و براساس شیوه نامه مجلۀ موردنظر تدوین شوند.

به طور کلی دو شیوۀ اصلی استناد عبارتند از: استنادهای درون متنی و استنادهای برون متنی تقسیم بندی می شوند که جزئیات مربوط به هریک در انواع شیوه نامه ها موجود است. شیوه هایی مانند ای. پی. ای و ام. ال. ای که مطابق قواعد آنها مشخصات کوتاهی از مأخذ پس از نقل مطلب در متن نوشته می شود، درون متنی هستند.

درمقابل در شیوه های برون متنی، مثل شیوه نامه شیکاگو و ونکور، سند موردارجاع در جایی خارج از متن مورداستناد قرارمی گیرد. از دیدگاهی دیگر می تواند استنادها را به دو دستۀ استنادهای رسمی و غیررسمی تقسیم بندی کرد.

استنادهای رسمی معمولا به منابع چاپی مثل کتاب و مجله صورت می گیرد و استنادهای غیررسمی به منابع منتشرنشده مثل جزوه های درسی یا سخنرانی ها ارجاع می دهند.

20. سایر موارد (مثل پیوست ها، واژه نامۀ تخصصی، متن پرسشنامه یا معرفی نویسندگان)

چنانچه ارائه اطلاعات تکمیلی مثل پرسشنامه و موارد مشابه بتواند به تبیین بیشتر موضوع مقاله کمک کند، لازم است موارد مذکور به صورت پیوست به مقاله افزوده شوند. گاهی نیز در بعضی از مجله ها از نویسندگان می خواهند که شرح مختصری از سوابق علمی خود را ضمیمه کنند.

سرانجامی پیام/4133